Uit de krant over leveringsproblemen fietsonderdelen

Reportage

Nieuwe fietsketting nodig? Wacht dan maar even 55 weken a.u.b.
Tekorten De enorme ‘coronavraag’ overviel de fietsenbranche. „Alles met twee wielen kon je verkopen.” Nu is er zo’n tekort aan onderdelen dat die soms van andere fietsen worden afgehaald.
Joost Pijpker
7 juni 2021 om 22:39
Leestijd 6 minuten
Tot nu toe heeft hij het altijd nog een noodgreep kunnen verzinnen. Dan verving hij de kapotte rem gewoon tijdelijk voor een verouderde versie, of speurde hij na werktijd het internet af voor een handvol overgebleven fietskettingen bij een kleine leverancier in Oost-Europa. En juist toen de remvloeistof voor schijfremsystemen een paar weken geleden bijna op was, en de levertijden voor het roze goedje eindeloos waren, kwam een klant langs die ooit een tankje had gekocht en niet wist wat hij ermee moest.

Maar zo langzamerhand begint het repareren van fietsen voor Jos Raateland, een zelfstandige fietsenmaker uit het Noord-Hollandse Spaarndam, „echt goochelen” te worden. Sinds de uitbraak van het coronavirus zijn Nederlanders massaal op de racefiets of mountainbike gestapt. Want waar sportscholen dichtgingen, en competities werden stilgelegd, bleek fietsen in de anderhalvemetersamenleving uitstekend te doen.

Boven alles is dat natuurlijk pure luxe: de pandemie bracht een flinke aanwas van nieuwe klanten. Raateland (65) begon een jaar of drie geleden voor zichzelf onder de naam Bike Quality – alleen reparatie, geen verkoop – en was nog volop bezig zijn naam te vestigen. Het laatste jaar daarentegen is het dikwijls dringen voor een plekje. De komende maand, tot aan zijn vakantie, zit hij eigenlijk compleet vol. En ook voor daarna heeft hij ruim voldoende werk.

Alleen door die aanhoudende fietsgekte begint het ook te wringen. Voorraden raken op, en het lukt fabrikanten niet die tijdig aan te vullen. Bij het populaire Duitse internetfietsenmerk Canyon, waarmee Raateland nauw samenwerkt, lopen de wachttijden veelal op tot ver na de zomer. Van sommige modellen is helemaal onbekend wanneer ze weer leverbaar zijn. Bij andere populaire fietsmerken zoals Wilier, Cannondale en Scott is dat niet anders.

Ironisch genoeg hield de fietsensector aan het begin van de pandemie nog rekening met flinke tegenvallers. Uit vrees voor strenge lockdowns en winkelsluitingen stelden winkeliers en fabrikanten hun orders bij leveranciers begin vorig jaar nog uit. Maar in twee weken tijd sloeg de stemming compleet om, zag Jelle Meijer, mede-eigenaar van 12GO Biking in Moordrecht, een van de grootste fietsenwinkels van het land. Het begon met fietstrainers voor binnen, en vlak daarna ging het ook ‘vol gas’ bij de fietsen. En dat is sindsdien niet meer opgehouden.”

Gewoonlijk zijn het najaar en de winter rustig en stunten winkeliers dan met flinke kortingen om modellen kwijt te raken die bijvoorbeeld vanwege de kleur of een ongebruikelijke maat overbleven. „Maar vorige zomer is alles wat los en vast zit verkocht”, zegt Meijer. „Dat geldt voor ons, maar eigenlijk voor alle leveranciers en distributeurs. Alles wat twee wielen had, kon je verkopen. Nergens is nog iets overjarigs te vinden.”

Aandrijflijn
Wat geldt voor complete fietsen, geldt misschien nog wel meer voor onderdelen en accessoires. Bandjes, kettingen, tandwielen en stuurlint, het vliegt de schappen uit. Vooral de aandrijflijn – kettingen, cassettes met tandwielen en derailleurs [schakelsystemen] – zijn volgens Meijer een probleem. Dat komt ook omdat er maar drie serieuze leveranciers zijn die zulke onderdelen maken: het Italiaanse Campagnolo, het Amerikaanse SRAM en het Japanse Shimano, met afstand marktleider.

De fietssector is niet de enige branche waar tekorten zijn: De autoindustrie hamstert chips alsof het toiletrollen zijn
Fietsenmaker Raateland pakt zijn iPad erbij en toont het bestelsysteem van Shimano. „Allemaal rode bolletjes. Nul, niks.” De ene ketting is pas over 34 weken leverbaar, een andere over 55 weken. In veel gevallen is zelfs geen termijn bekend. En bij SRAM is dat niet anders. „Ik had laatst een klant die een nieuwe cassette nodig had. Leverbaar: september ’22.”

Het maakt reparatie en onderhoud van fietsen een enorme puzzel. Raateland heeft altijd wel klanten die zelf onderdelen hebben gekocht en dan meenemen, omdat ze denken dan goedkoper uit te zijn. Normaal denkt hij er het zijne van, nu vindt hij ze alleen maar prettig. „Dan vraag ik alleen de montagekosten. Dat scheelt me een avond zoeken.”

Het zuurste, zegt ook Jelle Meijer van 12GO Biking, is dat klanten aankloppen en dat je ze niet meer zou kunnen helpen. „Als iemand hier een mountainbike koopt en hij krijgt na een paar maanden een tak in zijn derailleur, dan kan ik het niet over mijn hart verkrijgen om te zeggen: over zes maanden krijg je een nieuwe. Dus je verzint toch maar iets.”

Laatst kwam de Zuid-Hollandse fietsengigant een partij kettingen en cassettes van Shimano op het spoor in Japan, waar ze nog vrij ruim voorradig zijn. „We hebben meteen de hele zwik geïmporteerd. Daar verdienen we niks op, maar we kunnen nu wel mensen helpen. Ik heb hier in het pand een rij fietsen staan waar we onderdelen vanaf hebben gehaald om klanten te helpen. Die fietsen kan ik nu voorlopig niet verkopen.”

Uitzonderlijke vraag
Voor een belangrijk deel is die krapte het gevolg van de uitzonderlijke vraag, zeggen fabrikanten en verkopers. Zo zag het Nederlandse Accell Group, fabrikant van merken als Koga en Lapierre, de omzet vorig jaar met 17 procent groeien. En Giant, de grootste fietsenfabrikant ter wereld, verkocht in het eerste maanden van dit jaar bijna 55 procent meer. De verkoop van fietsonderdelen nam bij Shimano in diezelfde maanden met 76 procent toe.

Toch is het niet de enige reden dat fietsen en onderdelen nu zo moeilijk te krijgen zijn. Dat komt ook doordat de coronapandemie de hele keten heeft verstoord. Dat begon al toen vorig voorjaar veel fabrieken in Azië, waar veel merken laten produceren, tijdelijk geheel of gedeeltelijk dichtgingen. En belangrijker nog: door corona zijn consumenten meer spullen gaan kopen. Zij konden hun geld niet meer kwijt op festivals, in de horeca en aan vakanties, en kochten dus maar een spelcomputer, tuinmeubelen of kampeerartikelen.

Het gevolg is dat in heel veel sectoren meer geproduceerd wordt, en de vraag naar grondstoffen daardoor enorm is toegenomen. Zelfs een gigant als Shimano is daar niet immuun voor, zegt Lennard Vis, marketingmanager bij Shimano Benelux. „Wij zijn ook gewoon afhankelijk van wat er voor en na ons in de keten gebeurt.”

De oplossing is dus niet zo simpel als bijbouwen van fabrieken, legt hij uit. „Dat klinkt makkelijk, maar dat doe je niet zomaar. Dan ben je zo een jaar verder. En het is ook niet duidelijk hoe lang deze situatie aanhoudt. Wat gebeurt er met de vraag als we straks weer gewoon op vakantie kunnen, of naar werk, of naar voetbal?”

En is de productie wel op stoom, dan kan het transport een volgend knelpunt zijn. Fietsen en fietsonderdelen worden doorgaans met containerschepen vanuit het Verre Oosten naar andere werelddelen gebracht. De vraag naar een plekje op zulke schepen is enorm, terwijl de capaciteit juist omlaag is gegaan.

EEN OP VIJF FABRIEKEN HEEFT LEVERINGSPROBLEMEN

Bijna een op de vijf Nederlandse fabrieken kampt in zekere mate met leveringsproblemen, waardoor de productie hapert. Dat blijkt uit een analyse van cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek door ING, die maandag is verschenen. Zei begin 2020 nog 5 procent van de bedrijven moeite te hebben de benodigde materialen binnen te krijgen, daar is dat nu 18 procent. Oorzaak van het tekort aan materialen is een wereldwijde schaarste, vooral van computerchips, elektronicacomponenten, plastics en bepaalde staalsoorten. De verwachting is dat fabrieken in de tweede helft van dit jaar weer meer produceren dan eind 2019 het geval was, al hangt dit af van de hoeveelheid productiematerialen die geleverd kunnen worden.

De wereldwijde schaarste blijft mede aanhouden doordat de vraag naar coronagerelateerde producten als thuiswerkvoorzieningen, fitnessproducten, fietsen en elektronica nog altijd groot is. Ook plaatsen bedrijven, met het oog op de leveringsproblemen en de behoefte aan buffervoorraden, bestellingen ver vooruit wat zorgt voor verdere ordergroei. Daarnaast is er een schaarste aan containers en zijn havens door de grote in- en uitvoer overbelast. De blokkade van het Suez-kanaal, afgelopen maart, heeft deze logistieke problemen verergerd.

Koen Marée
„Schepen zijn uit de vaart genomen en containers zijn vorig jaar leeg in Europa blijven staan omdat er geen vracht terug was”, merkt Henry van Dijk, inkoper van de Twentse racefietsen- en mountainbikebouwer Sensa. „Een jaar geleden kostte het nog zo’n 1.500 dollar om het grootste type zeecontainer van China naar Rotterdam te vervoeren. Nu is dat het tienvoudige.”

Leveranciers en winkels kunnen daardoor moeilijk inschatten wanneer ze fietsen en onderdelen geleverd krijgen. Voor fietsfabrikanten als Accell en Sensa, die in Nederland assembleren, is dat nog complexer, zegt Van Dijk. „Een fiets bestaat uit zeventig tot honderd onderdelen, van een frame en een schakelsysteem tot één specifieke schroef. Als één van die onderdelen ontbreekt, kun je dat model niet uitleveren.”

Vorig jaar heerste bij Sensa in Almelo nog een juichstemming, zegt Van Dijk. Het familiebedrijf had als altijd een ruime voorraad aangehouden en dus weinig last van de fabriekssluitingen. Maar inmiddels is de situatie zo nijpend dat die blijdschap goeddeels is verdwenen. „Het is een constante puzzel. Wat je aan onderdelen binnenkrijgt, moet je meteen afrekenen. Maar soms duurt het nog weken voor je er een fiets van kan bouwen.”

Prijzen hoger
Wie je ook vraagt, iedereen in de fietsenbranche houdt er rekening mee dat de verstoringen in de sector nog tot diep volgend jaar duren. Sommigen spreken zelfs van 2023. Het lijkt onontkoombaar dat fietsen fiks duurder worden. „Het transport is duurder, de grondstoffen schaarser”, zegt Jelle Meijer van 12GO Biking. „In de collecties van volgend jaar zijn de prijzen al veel hoger.”

Wil je klanten niet teleur hoeven stellen, dan is het zaak ver vooruit te denken, zegt Meijer. Tegelijkertijd is het ook riskant al zoveel voorbestellingen te doen. „Want als je nu inkoopt en een fabrikant komt volgend jaar met een nieuw model, dan zit je zodra de vraag inzakt met een grote partij verouderde producten. Dat is de spagaat waar wij nu in zitten.”

Fabrikant Sensa merkt dat bij de fabrieken waar het Twentse bedrijf zijn frames laat maken. „Van bestelling tot verscheping was normaal twee tot zes maanden. Nu loopt het bij sommige leveranciers op tot twee jaar”, aldus inkoper Van Dijk. Om dus maar verzekerd te zijn van fietsen zullen veel fabrikanten gewoon nog maar een keer hetzelfde hebben besteld als vorig jaar, verwacht hij. „Dus de innovatie staat zeker het komende jaar stil. Die frames kun je misschien nog een ander kleurtje geven, maar dat is het wel.”

Doet de fanatieke amateurfietser er deze zomer verstandig aan een band of binnenband op reserve te kopen? Van Dijk denkt van wel. „De levertijden gaan voor sommige modellen ver over een jaar, dus ik zou niet te veel lekrijden. Een reserveketting? Ja, dat klinkt als een geintje, maar ik zou het doen. Anders loop je het risico dat je een halfjaar niet kunt fietsen.”

Lennard Vis van Shimano vindt dat overdreven. De lange wachttijden zijn voor wie nú bestelt, zegt hij. Maar de meeste fabrikanten en fietsenwinkels hebben al ruim tevoren besteld en krijgen al veel eerder uitgeleverd. „In ons magazijn voor de Benelux werken we in drie shifts de hele dag door. Op zondagen, op feestdagen. Er wordt continu uitgeleverd. Inslaan zou ik zeker niet doen. Dan ga je het effect alleen maar versterken.”